نقش سازندهای زمین شناسی در بیابان‌زایی حوزه آبخیز مند

وجود سازندهای تخریب کننده کیفیت آب در مسیر رودخانه مند، یکی از شاخص‌ترین نمودهای افت کارآیی سرزمین (بیابانزائی) می‌باشد. وجود 15 گنبد نمکی در این حوزه آبخیز تاثیر بسزایی بر نزول آب رودخانه‌های قره‌آغاج و فیروزآباد‌، که از شاخه‌های اصلی رود مند هستند، دارد. بدین منظور و برای تعیین کیفیت آب رودخانه‌ها قبل و بعد از گنبدهای نمکی‌، چشمه های نمکی و برخی سازندهای حاوی نمک نمونه‌گیری صورت گرفت و همچنین آمار کمی و کیفی ایستگاه‌های آب‌سنجی موجود در طول رودخانه‌ها نیز تهیه شد.نمونه‌ها در آزمایشگاه مورد تجزیه قرار گرفتند و پیراسنجه (پارامتر)های pH، EC، SAR، کاتیون‌ها و آنیون‌ها اندازه‌گیری شدند. همچنین با استفاده از آمار ایستگاه‌های آب‌سنجی موجود در حوضه، آمار طولانی مدت دبی روزانه استخراج و دبی‌های کلاسه مربوطه استخراج شد. برای مشخص شدن حدود تغییرات کیفیت آب در هر ایستگاه آب‌سنجی از دیاگرام ویل‌کوکس استفاده شد. برای بررسی تغییرات یونی آب در بازه‌های مختلف طولی رودخانه از مقادیر میانگین غلظت آنیون‌ها و کاتیون‌های عمده نیز بهره گرفته شد و در نهایت نقش هریک از سازندهای مذکور در تخریب کیفیت آب رود مند مشخص شد. نتایج حاصل از مطالعات زمین‌شناسی نشان داد که سه گنبد نمکی واقع در جنوب غرب شهرستان فیروزآباد از اصلی‌ترین علل شوری آب رودخانة فیروزآباد می‌باشد که بیشترین تاثیر را بر کیفیت آب رودخانه مند دارند. همچنین رودخانه شور خوراب که از چشمه‌های شور خارج شده از گنبد نمکی خوراب سرچشمه و وارد رودخانه فیروزآباد می‌شود نیز تاثیر بسزایی بر کاهش کیفیت آب دارد. در ادامه مسیر ورود آب شور رودخانه فیروز آباد به رود مند عامل اصلی شور شدن آن می‌باشد که با گذر آن از مجاورت گنبد نمکی خورموج در استان بوشهر، میزان شوری بسیار افزایش می‌یابد و درنهایت به خلیج فارس می‌ریزد.